FJ games

FJgames.mex.tl   web orrialde honetan jolas ezberdinak topatu ahal dituzue. Adibidez world of Barbarians. Jolas hau 3D-tan dago eta  Lauroko 2DBH-ko ikasle batzuk egin dituzte.

jantokian lanean

gure robota¡¡

Gaizka moldatu ahal duzu gure proposamenera???

Garibolo jatexean elkarrizketa

Zientzia Astea Alhondigan

proiektu zientifikoa

Hemen ditugu gure proiektu zientifikorako Asterix eta Katatzailearen portada eta abar...

gure fenwitkak !!

misio berria!!!!!!!!!! pareta

Alhondigara goaz!!

7:30etan Bidezabaleko geltokian.

XIRINGAREN PROPOSAMENA

Xiringaren helburua, elikagaietako laktosa kantitatea detektatzea da. Horretarako, Benedict-en erreakzioa erabili dugu, laktosa tindatzeko. Honela funtzionatzen du: lehenik eta behin, xiringak, elikagai kantitate txiki bat hartzen du. Hondoren, elikagai horrek, benedict-en autzekin eguten du talka, erreakzio kimikoa sortuz. Azkenik, xiringa barruan dagoen mikrokamara batek, irudia eta laktosa portzentaiak proiektatzen ditu PDA baten.

TRAKTOREAREN MISIOA

MIRIAN FERNANDEZ ALBAITARIARI INKESTAREN LABURPENA.

Albaitariak sistema AAPC (Lauron implantatuta dagoena) lan egiten du, eta bermatzen du lauroko jantokia higiene tramite guztiak betetzen dituen.Berak egiten duena da: Eusko Jaurlaritzak derrigortzen du ikastola edo jantoki bakoitzak gutxienez inspekzio bat urtean edukitzea, baina Laurok beste bat aparte kontratu nahi duenez beste inspekzio bat egin nahi du segurtasuna guztiz bermatzeko eta atal honetan Mirianek lan egiten du. Lauroko jantokietan berrikusten duguna da dena egon behar den bezala egotea ez egotea aldaketa bat erez elikagaietan adibidez elikagai bat temperatura batean egotea eta urrengo astean bezte guztiz ezberdin batean egotea.Eusko Jaularitzako  inspekzioak enpresa guztiek bete behar dituzte ,baina gu guztiak baino gehiago egin behar ditugu eta bezte motatako ispekzioak egiten ditugu oso zehatzak direnak. , urte osoan zehar inspekzio neurriak berdinak hartu behar dira. Elikagaiak temperatura orekatua egon behar dira dembora osoan. Jatetxe bakoitzak beraiek hartzen duten janaria jantoki zentraletatik hasiera batetik elikagai guztiak astertuta egon behar dira eta zentru bakoitzak jantokiari ezkatu dezake menu bereziak egitea alergenoei.

alerta sanitarioak daudenean, baiana ahu gehiago administraziotatik eramaten du.Epidemia kasu bat ematen bada zentruari eskatzen zaio epidemia arriskua daukan elikagaia eta jarraian baztertu behar dela lehen bai lehen. alerta sanitarioak daudenean, baiana ahu gehiago administraziotatik eramaten du, guk momentu honetan ez ditugu eramaten traza kontrolak baina trazen kontrolak egitea ezkatzen zaie probedorei, beraiek dute kontrolatuta janari bakoitzak trazak badituen eta mesu bat bidaltzen diegu adibidez ilar tasak badituen elikagairen bat eta elikagai hori kentzeko. Honetaz aperte laborategiak daude ahu kontrolatzeko baina ahuek gauza ahuetan bakarrik dira adituak (laktosa, glutena). Sistema batzuk daude komprobatzeko alergenoak leku batera joaten badira jatera eta ezkatzen duten janaria beraientzat kaltegarria ez dela jakiteko aparato elektriko bat eramaten dute

Jon Uribarriri galdetegia

Berak dioenez elikagaien kontaminazioa bi taldetan banatzen da:

-          Biotikoa (mikrobiologikoak): bakteriek, birusek, onddoek etab. sortzen dituztenak.

-          Abiotikoak (kimikoa): pestizidek albaitariaren medikamentuen hondakinak etb. sortzen dituztenak.

Bere bizitzako eguneroko lanean, arautegiak agintzen dien bezela jakiak kontrolatzen ditu: elikadura establezimenduetako miaketa, alerten eta infekzio toxikoen agerraldien atentzioa eta analisik egiteko egiteko laginak hartzen ditu. Horretatik ondorio desberdinak ateratzen dituzte adibidez kontaminatzeko arrisku gehien dituzten elikagaiak animalietatik ateratako materiak normalean kontaminazio mikrobiologikoa pairatzen dutenak direla, udan kutsadura arazo gehien egoten diren urtaroa dela, tenperatura altuek mikrooganismoen hazkundea eta erreproduzioa hobetzen dutelako.

Jaki batek bakteria onak edo txarrak dituen jakiteko laborategiak dira bide bakarrak. Janaria kutsatuta badago jakiteko azterketak egiten zaizkio. Horrekin animalia kutsatuta edo gaixorik dagoela ikusten bada animalia suntsitu egiten da. Baina garbito badaiteke  82 gradutako  uretan sartzen dira edo lexiarekin garbitzen da. 

Elikagaien ekoizpen  prozeduren   bidez eta ``de la granja a la mesa´´ deituriko produkzio baten bidez kontrolatzen da. Horrela elikagai batek alimentu transgenikoa badu elikagaiaren etiketan agertu behar da derrigorrez.

Biltegietan kontaminazioa gutxitzeko (hiltegietan):

Kontaminazio mikrobiologikoarenganako kontrola hiketa bitartean praktika egoki batzuen bitartez, aurremortem eta postmortemarekiko ikerketa ofizialak hildako animali guztien aurrean gaixotasunen transmisioa saihesteko eta hondakinak aztertzeko plana( jakiak aztertzen dira albaitariaren botikeen hondakinak antzemateko eta suntsitzeko.

Alergikoentzako legeria berezi bat dago jaki guztiak ondo adierazita egon behar dira daukaten elementu guztiak aipatuz oso kantitate txikian agertzen badira ere.

    

     

laktosa

Alergia, ormanismoak substantzia konkretu bat hartzen duenean ematen duen erantzuna da. Erantzun hau berezia izaten da, zeren eta gorputzak esan nahi digu ez dela ona organismorako eta ez dugula berriro hartu behar; hau da, inmunitate-sistemak ez du onartzen substantzia hori eta pozointzat hartzen du, beraz erreakzionatu egiten du.

Alergia txikitan agertzen denean, kendu daiteke beranduago, ondorengo arrazoiarengatik: txikitan hartzerakoan produktua, inmunitate-sistema sortzen ari dela, gorputzak onartzen ez badu eta denbora luzean berriz hartzen ez bada, organismoak ahaztu egingo du produktu hau. Beraz beranduago inmunitate sistema sortua dagoela, sustantzia hori hartzean baliteke organismoak veste erreakzio bat izatea. Ostera, nagusia izatean eta inmunitate sistema garatua dagoel, produktu bat onartzen ez bada, ez dago atzera bueltarik. Hala ere, badaude alegia graduak, odol analisietako parámetro batek adierazten dueña. Graduak, alergenoarekiko duzun alergia kontitatea da. Grdu txikiak badira, probatu dezadezu substantzia, vaina altuak badira, ezan duzu ikutu ere egin.

Oso alérgeno famatua da laktosa, glukosa eta galaktosa molekula banaz osatuta dagoen esnearen azukrea.  Bere formula                                     da.

Laktasa entzima ( hau da, erreakzio kimiko baten abiadura arintzen duen gaia, baina helburua aldarazi gabe) behar-beharrezkoa da laktosa ondo xurgatzeko. Beraz, laktasa faltak laktosa intolerantzia sortzen du.

Laktosarekiko intolerantzia duten pertsonentzako  sortu dira zenbait produktu laktosa gabekoak, adibidez, Kaikuren produktu moreak eta badaude ere zenbait jatetxe alegikoetan espezializatuak, zeinetan gu kontaktuan gauden.

Albaitariari inkesta.

Albaitariari inkesta.

Bere informazioa eta bere lana zertan datza: Mirian Fernandez deitzen naiz eta albaitaria naiz ,lan egiten du ``Laboratorios Física Galea ´´ izeneko enpresan, Bilbon dagoela, enpresa honetako lana aholkuntza integrala egitea da enpresa ezberdinetarako. Gehien lan egiten dugun lekua laborategia da, zehazki elikagaien higienerako aholkularia nahiz eta sistema AAPC (Lauron implantatuta dago)eta ISO sistemak(lauron implantatuko dela) bermatzeko igienea jantokian.

 Zenbat denbora daramazu laborategi horretan lan egiten? 1993 garren urtetik lan egiten nago (18 urte).

Beste laborategi batean lan egin duzu honetaz aparte? Bai, Andaluziako gobernurako lan egin dut (Cadizekoa nahiz),segurtazun zaian (hitegi baten eta landareak manipulatzen),

Lauroz aparte bezte leku batzuk eramaten dituzue? Bai, ere eramaten ditugu bezte zetru batzuk (ikastolak), beste jantoki zentral batzuk eta elikagai enpresak.

Ikastolan zenbat denbora daramazue? Lehenengo urtea etorri ginela 2007-2008 an izan zen (3-4 urte daramagu). Harremandu ginen ikastolarekin , Eusko Jaurlaritzak derrigortzen du ikastola edo jantoki bakoitzak gutxienez inspekzio bat urtean edukitzea, baina Laurok beste bat aparte kontratu zuen segurtasuna guztiz bermatzeko.Eusko Jaurlaritzak inspekzio hori eginda dagoela baieztatu behar du. Laurok janari arriskutsuetan segurtasuna izateko urtean behin beste  errebisio bat egiten du; janarien muestrak hartzen, analitikak egiten lehengaietan  ,erebai urean segurtasun kontrolak egiten Laurori aholkuak ematen diogu zer egin behar dutenari buruz eta gero errebizioan zer atera denaren arabera zentroari maia bat ematen diogu.

Berdina da zuek egiten duzuen izpekzioa Eusko Jaurlaritzen emanten dizunaren arabera? Inspekzio enpresa guztiek bete behar dituzte inspekzio batzuk baina gu guztiak baino gehiago egin behar dugu eta bezte motatako ispekzioak egiten ditugu oso zehatzak direnak.

Zehazki zer kontrolatzen duzu jantokian sartzerakoan? Horri batean ditut apuntatuta jarraitu behar ditudan pauta guztiak dena hondo egoteko, adibidez termometroa elikagaia batean jarri behar dut iha elikagai hori paperean jartzen duen tenperaturan dagoen.

Aldatzen dira hartzen dituzuen neurriak uda ala negua denean? Ez, urte osoan zehar inspekzio neurriak berdinak dira. Elikagaiak temperatura orekatua egon behar dira dembora osoan( jarraipen bat izan behar dute urte osoan zehar elikagaiak ez dezan tenperatura aldaketa handia izan). Normalean tenperatura erregulatzen da jantoki zentraletan gero banatuak izan ahal izateko. Ikastolan aldaketan nabarmen bat ikusi badugu bereala paper baten apuntatu behar dugu gero ikastola abisatua izateko. Ikastolan janari bakoitzerako neurri zehatzak daude zer kantitate bota behar zaion peper batean apuntatuta egon behar dira. Laurori imformatu behar zaio zer ikuskatu dugun produktu bakoitzean. Bi ur  kontrol egiten dira urtero.Bi egun pastasen direnean laurok emaitza guztiak izan behar ditu. Laurok probedore guztiei derrigortu die parametro zehatz batzuk jarraitzea . Hau guztia egiten da elikagaietan egon ahal diren  akatsak bilatzeko gero konponbide bat atera ahal izateko. Alergenoetas, eskatu diegu probedore guztiei parametro espezifiko batzuk jarraitzea elikagaietan ,ez ekartzeko ezer kaltegarria (adibidez ikasle batzuk fruitu lehorrei alegia diete eta horregatik laurok ez ditu ekartzen janarietan fruitu lehorrak).Laktosari alergenoak diren ikasleentzako adibidez jamoian eskatu zaie probedorei beste jamoi mota bat ekartzea. Lauron protokolo batzuk daude alergikoei buruz sinatuta daudenak jakiteko ikasle bakoitzak ze arazo dituen, informe mediko bat egon behar da jakiteko zer ezin zaion eman eta zergatik eta gauza txar bat emanez gero zer egin behar zaion ikasleari , alergia bat izan ahal da sintoma txiki batzuetatik, sintoma handietaraino eta harriskutzuetaraino , eta jakin behar da zer alergia gradu duten. Erebai higienea atal garrantzitzu bat hartzen du zeren alergenoa ez den pertsona ere sintoma batzuk izal ahal ditu ,adibidez; sukaldariak ez badira ezkuak garbitzen eta eskuetan zerbait txarra badute ba gero ikaslearen ahora sartzen da. Enbasadoetan harrizku handia dago zeren ikaslearekiko erratzen bagara gero kontzekuenzia larriak eduki ahahl ditu., lauron ikasle asko daude, pertsona batek  bi ordu eta erdi bitartean enbasatzen hari da janaria alergenoak diren berrogeita bost ikasleei eta bimila janari ematen diogu. Ez dira bakarrik alergiak ere intolerantziak dira glutenarekiko pertsona asko daude intolerantzia asko kontrolatu behar da bizitza guztirako baita.

 Zer esberdintazun dago alergia eta intolerantziaren artean? Alergia gaixotazun bat da errelazionatuta dagoela antigorputz  eta intolerantzia ez da erreakzio inmulogiko bat, beste motatako erreakzio bat da edozein motatako elikagaiagatik  eza duzulako (intolerantziako adibide bat esnean aurkitu ahal da zeren esneak zenbait azukre mota dauzka eta aiekiko ez bazaude ohituta ba intolerantzia bat sortzen zaizu).

 Lauroz aparte ikastola asko daude horrela zaintzen dutela alergenoak? Batzuetan jarraian janaria etxetik ekartzen dute eta ikastola handiak suposatzen dut baietz baina nik ez naiz egon ikastola handiago batetan , honetaz aparte, eta ikastola txikietan bai baina askoz ere erresagoa da arazo hauek  eramatea. Guk hiru menu mota ditugu: begetarianoa, zeliakoa (arrautzarekin eta esnearekin) eta bestea, beste edozein alergia motarekin. Urte bakoitza asterakoan kontaktuan egon behar gara erizaindegiarekin hia kasu gehiago baldin baduen eta baldin badu ze alergia nota da (urte honetan adibidez neska bat dugu antolerantzia asko dituena eta iha menu berezi bat egin zaio berarentzat, erebai diabetes problemak daude eta neurtu behar duzu zer ematen diozun ikasleari eta ezin zara pasatu, diabetesaren kasuan pasatzen baldin bagara insulina sartu behar zaio). Alergeno bakoitzari bere maian etiketa bat jarri diogu ekiditzeko beste gauza bat serbitzen diozula eta jarri  behar diogu zer turnotakoa da (hiru turno baidaude eta beztela nahaste bat da).

Ikastolei beraien menuak jantoki zentralak eramaten badiete, alergikoentzako

menuak eramaten dizkietete eginda edo beraiek prestatu behar dituzte? Bai, jantoki zertralentzako arazo bat da. baina beraien negozioa da eta guretzat zati garrantzitzu baiana txikia da ikastola .

Epidemia bat baldin badago zuek ere neurri zehatz batzuk hartzen dituzue ahal den neurrian geldiarazteko? Bai , alerta sanitarioak daudenean, baiana ahu gehiago administraziotatik eramaten du. Kasu ahu ematen bada zentruari eskatzen zaio epidemia arriskua daukan elikagaia eta jarraian baztertu behar da.

 Laborategira eramaten dituzunean ekikagaiak begiratzeko, zer erabiltzen duzue jakiteko ekikagai horrek trazak dadituen? Guk  momentu honetan ez ditugu eramaten traza kontrolak baina ahu ezkatzen zaie probedorei, beraiek dute kontrolatuta janari bakoitzak trazak badituen eta mesu bat bidaltzen diegu adibidez ilar tasak badituen elikagairen bat eta elikagai hori kentzeko. Honetaz aperte laborategiak daude ahu kontrolatzeko baina ahuek gauza ahuetan bakarrik dira adituak (laktosa, glutena… detektatzeko).

 Alergenoak direnak sistema portatilen bat dute beraiekin eramateko jakiteko jaten hari dena jan ahal duten?

Bai, sistema batzuk daude baina nik zehazki ez dakin zeintzuk diren, dakidana da oso azkarrak direla.